โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย ชิวฺหาวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย , โสปิ เหตุ โสปิ ปจฺจโย อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ อนิจฺจํ โข ปน, ภิกฺขเว, ปจฺจยํ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนํ ชิวฺหาวิญฺญาณํ, กุโต นิจฺจํ ภวิสฺสติ! ยา โข, ภิกฺขเว, อิเมสํ ติณฺณํ ธมฺมานํ สงฺคติ สนฺนิปาโต สมวาโย, อยํ วุจฺจติ ชิวฺหาสมฺผสฺโสฯ ชิวฺหาสมฺผสฺโสปิ อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย ชิวฺหาสมฺผสฺสสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ เหตุ โสปิ ปจฺจโย อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ อนิจฺจํ โข ปน, ภิกฺขเว, ปจฺจยํ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺโน ชิวฺหาสมฺผสฺโส, กุโต นิจฺโจ ภวิสฺสติ! ผุฏฺโฐ, ภิกฺขเว, เวเทติ, ผุฏฺโฐ เจเตติ, ผุฏฺโฐ สญฺชานาติฯ อิตฺเถเตปิ ธมฺมา จลา เจว พฺยถา จ อนิจฺจา วิปริณามิโน อญฺญถาภาวิโนฯ กายํ…เป.…ฯ

‘‘มนญฺจ ปฏิจฺจ ธมฺเม จ อุปฺปชฺชติ มโนวิญฺญาณํฯ มโน อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ ธมฺมา อนิจฺจา วิปริณามิโน อญฺญถาภาวิโนฯ อิตฺเถตํ ทฺวยํ จลญฺเจว พฺยถญฺจ อนิจฺจํ วิปริณามิ อญฺญถาภาวิฯ มโนวิญฺญาณํ อนิจฺจํ วิปริณามิ อญฺญถาภาวิฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย มโนวิญฺญาณสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ เหตุ โสปิ ปจฺจโย อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ อนิจฺจํ โข ปน, ภิกฺขเว, ปจฺจยํ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺนํ มโนวิญฺญาณํ, กุโต นิจฺจํ ภวิสฺสติ! ยา โข, ภิกฺขเว, อิเมสํ ติณฺณํ ธมฺมานํ สงฺคติ สนฺนิปาโต สมวาโย, อยํ วุจฺจติ มโนสมฺผสฺโสฯ มโนสมฺผสฺโสปิ อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ โยปิ เหตุ โยปิ ปจฺจโย มโนสมฺผสฺสสฺส อุปฺปาทาย, โสปิ เหตุ โสปิ ปจฺจโย อนิจฺโจ วิปริณามี อญฺญถาภาวีฯ อนิจฺจํ โข ปน, ภิกฺขเว, ปจฺจยํ ปฏิจฺจ อุปฺปนฺโน มโนสมฺผสฺโส, กุโต นิจฺโจ ภวิสฺสติ! ผุฏฺโฐ, ภิกฺขเว, เวเทติ, ผุฏฺโฐ เจเตติ, ผุฏฺโฐ สญฺชานาติฯ อิตฺเถเตปิ ธมฺมา จลา เจว พฺยถา จ อนิจฺจา วิปริณามิโน อญฺญถาภาวิโนฯ เอวํ โข, ภิกฺขเว, ทฺวยํ ปฏิจฺจ วิญฺญาณํ สมฺโภตี’’ติฯ ทสมํฯ

ฉนฺนวคฺโค นวโมฯ

ตสฺสุทฺทานํ –

ปโลกสุญฺญา สํขิตฺตํ, ฉนฺโน ปุณฺโณ จ พาหิโย;

เอเชน จ ทุเว วุตฺตา, ทฺวเยหิ อปเร ทุเวติฯ

10. สฬวคฺโค

1. อทนฺตอคุตฺตสุตฺตํ

[94] สาวตฺถินิทานํ ฯ ‘‘ฉยิเม , ภิกฺขเว, ผสฺสายตนา อทนฺตา อคุตฺตา อรกฺขิตา อสํวุตา ทุกฺขาธิวาหา โหนฺติฯ กตเม ฉ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ อทนฺตํ อคุตฺตํ อรกฺขิตํ อสํวุตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหติ…เป.… ชิวฺหา, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ อทนฺตํ อคุตฺตํ อรกฺขิตํ อสํวุตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหติ…เป.… มโน, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ อทนฺตํ อคุตฺตํ อรกฺขิตํ อสํวุตํ ทุกฺขาธิวาหํ โหติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ฉ ผสฺสายตนา อทนฺตา อคุตฺตา อรกฺขิตา อสํวุตา ทุกฺขาธิวาหา โหนฺติ’’ฯ

‘‘ฉยิเม, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนา สุทนฺตา สุคุตฺตา สุรกฺขิตา สุสํวุตา สุขาธิวาหา โหนฺติฯ กตเม ฉ? จกฺขุ, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ สุทนฺตํ สุคุตฺตํ สุรกฺขิตํ สุสํวุตํ สุขาธิวาหํ โหติ…เป.… ชิวฺหา, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ สุทนฺตํ สุคุตฺตํ สุรกฺขิตํ สุสํวุตํ สุขาธิวาหํ โหติ…เป.… มโน, ภิกฺขเว, ผสฺสายตนํ สุทนฺตํ สุคุตฺตํ สุรกฺขิตํ สุสํวุตํ สุขาธิวาหํ โหติฯ อิเม โข, ภิกฺขเว, ฉ ผสฺสายตนา สุทนฺตา สุคุตฺตา สุรกฺขิตา สุสํวุตา สุขาธิวาหา โหนฺตี’’ติฯ อิทมโวจ ภควา…เป.… เอตทโวจ สตฺถา –

‘‘สเฬว [ฉเฬว (ก.)] ผสฺสายตนานิ ภิกฺขโว,

อสํวุโต ยตฺถ ทุกฺขํ นิคจฺฉติ;

เตสญฺจ เย สํวรณํ อเวทิสุํ,

สทฺธาทุติยา วิหรนฺตานวสฺสุตาฯ

‘‘ทิสฺวาน รูปานิ มโนรมานิ,

อโถปิ ทิสฺวาน อมโนรมานิ;

มโนรเม ราคปถํ วิโนทเย,

น จาปฺปิยํ เมติ มนํ ปโทสเยฯ

‘‘สทฺทญฺจ สุตฺวา ทุภยํ ปิยาปฺปิยํ,

ปิยมฺหิ สทฺเท น สมุจฺฉิโต สิยา;

อโถปฺปิเย โทสคตํ วิโนทเย,

น จาปฺปิยํ เมติ มนํ ปโทสเยฯ